डिसेम्बर ८ मा पाँचौ मर्यादित महिनावारी दिवस मनाईदै

काठमाण्डु । डिसेम्बर महिनालाई विश्वले मानवअधिकारको महिनाका रुपमा मनाउने गरेको छ । नोभेम्बर २५ देखि डिसेम्बर १० सम्म विश्वभरी लैंगिक हिंसा विरुद्धको १६ दिने अभियान नै सञ्चालन हुन्छ । लैंगिक हिंसा विरुद्धको १६ दिने अभियानमा पछिल्लो पाँच बर्षदेखि मर्यादित महिनावारी पनि जोडिएको छ ।

यसवर्ष ‘लैङ्गिक हिंसा र बालबिबाह अन्त्यको लागि मर्यादित महिनावारी’ भन्ने नाराका साथ पाँचौ अन्र्तराष्ट्रिय मर्यादित महिनावारी दिवस मनाउन लागिएको छ । दक्षिण गोलांदिय मयांदित महिनावारी सन्जाल, राधा पौडेल फाउण्डेसनले प्लान इन्टरनेशनल नेपालसँगको सहकार्यमा ललितपुरको हिमालय होटलमा विशेष कार्यक्रमको आयोजना गर्दैछ ।

समाजले महिनावारीलाई हेर्ने र दृष्टिकोण बदल्न र मर्यादित महिनावारीको आन्दोलनमा जनचेतना जगाउने उद्देश्यले कार्यक्रम आयोजना गर्न लागिएको प्लान इन्टरनेशनल नेपालका निरञ्जन खड्काले जानकारी दिए । कार्यक्रमको बारे जानकारी दिन ललितपुरमा आयोजना गरिएको पत्रकार सम्मेलनमा उनले कार्यक्रममा १५ भन्दा बढी देशबाट भर्चुअल सहभागिता हुने जानकारी दिए ।

सन् २०१९ बाट डिसेम्बर ८ मा अन्र्तराष्ट्रिय मर्यादित महिनावारी दिवस मनाउन थालिएको हो । यो दिवसले विश्वव्यापी रुपमा मान्यता प्राप्त गरिसकेको छ । यसवर्ष नेपालसहित विश्वका ६० भन्दा बढी देशले दिवस मनाउँदैछन् ।

पत्रकार सम्मेलनमा मर्यादित महिनावारीमा युवाको भूमिका भन्ने विषयमा नीति–सम्वाद हुने, बालविवाह र महिनावारी विभेद विरुद्धको कविता प्रस्तुत गरिने, मर्यादित महिनावारी बारे पहिलो प्रशिक्षण पुस्तिकाका साथै मर्यादित महिनावारीका विभिन्न सवालमा पत्रकारले तयार गरेका स्टोरीहरुको किताब विमोचन गरिने जानकारी गराइएको थियो । त्यसैगरि उक्त अवसरमा मर्यादित महिनावारीका विषयमा भएको अन्तर्राष्टिय« चित्रकला प्रतियोगिता र राष्ट्रिय निबन्ध प्रतियोगिताका विजेता पनि घोषणा गरिनेछ ।

सबैखाले लैङ्गिक हिंसा मध्ये मुख्य हिंसा महिनावारी विभेद नै रहेको मर्यादित महिनावारीका लागि क्रियाशिल राधा पौडेल फाउन्डेसनकी संस्थापक राधा पौडेलले बताइन् । उनका अनुसार विश्वभरी महिनावारीका कारण पाठेघर भएका मानिसहरु विभेदमा पर्ने गरेका छन् । ‘महिनावारी विभेद लैङ्गिकताका आधारमा हुने हिंसाको एउटा प्रमुख रूप हो । महिनावारी हुने मानिसले जीवन चक्रमा तत्कालिन र दीर्घकालीन रुपमा विभिन्न प्रकारका सामाजिक, राजनितिक, आर्थिक, पारिस्थितिक परिमाणहरुको सामना गर्नुपरिरहेको छ । ’ उनले भनिन् ‘ त्यसैले यो महिलाको मात्रै सवाल हैन, सबैको जिम्मेवारीको विषय हो । मानव अधिकारको सवाल हो ।’

संयुक्त राष्ट्र संघले घोषणा गरेको १६ दिने अभियानको १४ औ दिन, डिसेम्बर ८ लाई अन्तर्राष्ट्रिय मयादित महिनावारी दिवसको रुपमा मान्यता दिन संयुक्त राष्ट्र संघको महासभामा दबाव दिइदै आएको छ । यसवर्ष दक्षिण गोलांदिय मयांदित महिनावारी सन्जालले नेपाल भ्रमणका अवसरमा सयुक्त राष्ट्रसघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसलाई ज्ञापनपत्रसमेत बुझाएको थियो ।

महिनावारी प्राकृतिक भएपनि यससँग जोडिएको विभेद जटिल, बहुमुखी र जन्मदेखि मृत्युसम्म रहेको राधा पौडेलको भनाई छ । ‘कुनै न कुनै सँस्कृतिमा त मृत्युपछि पनि असर गरेको हुन्छ । तर, यसलाई मौनता, हाउगुजीको विषय बनाएर जटिल बनाइएको छ । जात, धर्म, भाषा, धनी, गरीब, पढेको, नपढेको, शहर, गाउँ, सबै ठाउंमा महिनावारी विभेद छ, यसले हिंसालाई बढवा दिएको छ ।’ उनी भन्छिन् ‘ महिनावारीका कारणले जुनसुकै बाहानामा किन नहोस्, महिनामा ३० दिन र बर्षमा ३६५ दिन कुनै पनि किसिमको विभेद, हिसा, फरक व्यबहार अन्त्यका लागि डिसेम्बर ८ मा मनाइने मर्यादित महिनावारी दिवस थप सहयोगी बन्ने विश्वास छ ।’